Badania wizualne, określane również mianem badań VT, to metoda stosowana przede wszystkim podczas dokładnych oględzin wszelkiego rodzaju konstrukcji spawanych. Polegają one na dokładnej obserwacji określonej powierzchni oraz wykonaniu nieskomplikowanych pomiarów w obrębie wykrytych wcześniej niezgodności. Metoda ta gwarantuje rzetelną i wiarygodną ocenę jakości danej konstrukcji, przy stosunkowo niskich nakładach finansowych.
Głównym ich celem jest wykrycie ewentualnych niedoskonałości w obrębie badanej konstrukcji, czyli nieciągłości, odkształceń, uszkodzeń mechanicznych, cieplnych, korozyjnych itp. W dalszej części podejmowanych działań diagnostycznych następuje określenie charakteru poszczególnych niedoskonałości oraz ich ocena w oparciu o kryteria jakościowe, eksploatacyjne, bezpieczeństwa itp.
Badania VT, ze względu na technikę pomiaru, dzielą się na dwie grupy:
1.Badania bezpośrednie – wykonywane bezpośrednio przez obserwatora, rozwiązanie to jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy istnieje nieprzerwana ścieżka optyczna od oka obserwatora do badanego obszaru. Badający może korzystać w tym przypadku z dodatkowych narzędzi, np. luster, soczewek, endoskopów, światłowodów.
2. Badania pośrednie (zdalne) – wykonywane na powierzchniach elementów znajdujących się wewnątrz konstrukcji lub na zewnątrz, aczkolwiek w miejscu uniemożliwiającym wykonanie badań zewnętrznych (przykładem może być tutaj element umieszczony w strefie narażenia na promieniowanie jonizujące).
Badania zdalne przeprowadzane są za pomocą odpowiednich narzędzi, m.in. endoskopów z kamerami, wideoskopów oraz kamer zdalnie sterowanych.
Ich wykonanie wymaga odpowiednich warunków technicznych. Jednym z istotnych czynników jest natężenie oświetlenia badanej powierzchni, które nie może być mniejsze niż 350lx – optymalna wartość natężenia wynosi 500lx. Odległość między okiem badanego a badaną powierzchnią (w przypadku badań bezpośrednich) powinna wynosić około 600 mmm, natomiast kąt widzenia nie może być mniejszy niż 30 stopni.
Badania mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie uprawnienia, z uwzględnieniem odpowiednich norm, przepisów oraz wymogów technicznych.
Przeprowadza się je praktycznie w każdej branży przemysłowej, począwszy od produkcji spożywczej, poprzez hutnictwo, budownictwo, energetykę, a na transporcie i gazownictwie skończywszy.
Metoda ta pozwala wykryć każdą wadę lub ubytek w obrębie badanej konstrukcji – zarówno uszkodzenia powstałe w procesie produkcji lub niewłaściwego montażu, jak i uszkodzenia eksploatacyjne.
Nieinwazyjną metodą, umożliwiającą wykrycie płaskich, wąskoszczelinowych nieciągłości na powierzchni badanej konstrukcji oraz nieszczelności spawanych złączy, są badania penetracyjne. Metodę tę można stosować praktycznie w przypadku każdego materiału, z wyłączeniem materiałów porowatych lub o nietypowych kształtach.
Badania penetracyjne mogą być wykonywane ręcznie lub za pomocą specjalistycznych urządzeń. Przed oględzinami konieczne jest oczyszczenie badanej powierzchni, naniesienie penetratu, jego usunięcie i nałożenie wywoływacza.
Badanie to umożliwia wykonanie oględzin i kontroli tworzyw sztucznych oraz ceramiki, wskazując wgłębienia, nieszczelności, rysy, pęknięcia, mikropęknięcia oraz powierzchniowe porowatości.
